به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، مهر ماه امسال، فروش کتاب‌های کتابخانه آیت‌الله طالقانی در بازار رسانه‌ای شد، ماجرا از توئیت رسول جعفریان محقق تاریخ اسلام شروع شد، جعفریان در توئیتی مدعی فروش کتاب‌هایی با مهر کتابخانه آیت‌الله طالقانی در بازار دست‌فروشان کتاب شد. پیگیری‌های خبرنگار تسنیم در آن زمان نشان داد که پس از […]
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، مهر ماه امسال، فروش کتاب‌های کتابخانه آیت‌الله طالقانی در بازار رسانه‌ای شد، ماجرا از توئیت رسول جعفریان محقق تاریخ اسلام شروع شد، جعفریان در توئیتی مدعی فروش کتاب‌هایی با مهر کتابخانه آیت‌الله طالقانی در بازار دست‌فروشان کتاب شد.
پیگیری‌های خبرنگار تسنیم در آن زمان نشان داد که پس از پیش آمدن بحث مرمت خانه آیت‌الله طالقانی و ماجراهای رخ‌داده، طبق عرف معمول در نهادهای ذی‌ربط، کلیه اموال باید تحویل امین اموال شود، بنابراین کتاب‌های موجود در این کتابخانه نیز به انبار رفته و تحویل امین اموال داده می‌شود، اما پس از چندی حراست شهرداری تهران متوجه کاسته شدن برخی از کتاب‌ها از انبار می‌شود و به بررسی موضوع می‌پردازد، پس از بررسی‌ها امین اموال برای بررسی بیشتر پرونده تحویل مقامات انتظامی می‌شود، تا اینکه ماجرای توئیت رسول جعفریان و رسانه‌ای شدن این ماجرا پیش می‌آید. با شکایت سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران به شعبه آگاهی تهران پرونده انتظامی این موضوع بازمی‌گردد و در زمان نگارش گزارش تسنیم، مراحل تحقیقات از مقصرین و فرد خطاکاری که بخشی از تخلف انجام‌شده را اعتراف نموده بود، در حال انجام بود، که البته بعداً گزارشی از نتیجه این تحقیقات رسانه‌ای نشد.
اما، هفته گذشته نیز مجید غلامی جلیسه پژوهشگر حوزه نسخ خطی در یادداشتی که در سایت شخصی خود منتشر کرد، از فروش تعدادی از اسناد و مدارک مربوطه به نمایشنامه‌های تئاتر خبر داد که مهر کتابخانه تخصصی مرکز اسناد و مدارک هنرهای نمایشی روی آن‌ها درج شده است.
جلیسه در این یادداشت نوشت: «هفته پیش فردی به من خبر داد که اسناد و مدارکی مربوط به نمایشنامه‌های تئاتر در حال فروش است، و تعداد کمی از این اسناد را برای من فرستاد. آرم روی این اسناد متعلق به «وزارت فرهنگ» و «هنرهای زیبای کشور» بود و مهری که این عبارت روی آن بود «وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ـ کتابخانۀ تخصصی ـ مرکز اسناد و مدارک هنرهای نمایشی».
از قرار معلوم این اسناد متعلق به کتابخانۀ مرکز اسناد هنرهای نمایشی مجموعۀ تئاتر شهر است، کتابخانه‌ای که از سال ۱۳۶۶ در طبقۀ فوقانی تئاتر شهر راه‌اندازی می‌شود و محل رسمی نگهداری کتاب‌های تئاتر، عکس، پوستر، نمایشنامه‌ها و یادگارهای هنرمندان قدیمی تئاتر می‌باشد. اینکه در این سالها چه بر سر این کتابخانه آمده و بارها و بارها تا مرز تعطیلی و بی‌سامانی رفته است خودش داستانی است، اما سؤال اینجاست؛ چطور شده است که این اسناد ارزشمند که هویت تاریخی فرهنگ و هنر این مرز و بوم هستند سر از بازار درآورده‌اند و به‌فروش می‌رسند؟ مگر نه اینکه این کتابخانه مهم و ارزشمند که از زیرمجموعه‌های معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد است می‌بایست مأمن و مأوایی برای کتاب‌ها، پایان‌نامه‌ها، اسناد، نمایشنامه‌ها، عکس‌ها و… در حوزۀ تئاتر کشور باشد، آرشیوی که در حالت طبیعی هر هنرمند و اهل پژوهشی بتواند به این منابع دسترسی داشته باشد و در کار حرفه‌ای و پژوهش‌هایش از آن بهره ببرد؟».
پس از انتشار این یادداشت و ادعای مطرح‌شده از سوی جلیسه، خبرنگار تسنیم با مدیران مرکز هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تماس گرفت، اتابک نادری که خود نیز از این موضوع مطلع شده بود، گفت که موضوع در دست بررسی مدیران مجموعه تئاتر شهر است.
حالا یک هفته و نیم پس از طرح موضوع فروش نمایشنامه‌ها، حسین جودکی مدیر مجموعه تئاتر شهر در گفت‌وگو با تسنیم می‌گوید: بررسی‌های ما نشان می‌دهد که تمامی اسناد موجود در مخزن اسناد مجموعه متعلق به بعد از سال ۸۷ همچنان موجود است.
وی همچنین در اظهارنظری که در سایت ایران تئاتر از او منتشر شده است، می‌گوید: اخیراً در شبکه‌های اجتماعی دغدغه‌ای قابل اعتنا بر پایه «به حراج گذاشتن» بخشی از این اسناد مطرح شده است؛ ضروری است برای رفع نگرانی هنرمندان و هنردوستان عزیز و اهالی محترم رسانه به اطلاعاتی تاریخی در این خصوص اشاره کنم، راه‌اندازی مرکز اسناد و کتابخانه مجموعه تئاتر شهر به سال ۱۳۶۶ بازمی‌گردد و اسناد موجود در اداره تئاتر و اداره‌کل هنرهای نمایشی از آن تاریخ به بعد و در چند مرحله به کتابخانه مجموعه تئاتر شهر منتقل شده است.
وی ادامه می‌دهد: برای نمونه بخشی از این اسناد پس از بازسازی مجموعه تئاتر شهر در سال ۱۳۸۵ به مرکز اسناد و کتابخانه منتقل شد و در دهه ۹۰ نیز کتاب‌ها و اسناد باقی‌مانده اداره تئاتر برای نگهداری به مجموعه تئاتر شهر منتقل شد، بر همین اساس از سال ۱۳۸۷ اسناد مهم تئاتر کشور در مخزن تئاتر شهر و دور از دسترس عمومی قرار می‌گیرد. در تمام این سالها کوشش کارکنان دلسوز و دغدغه‌مند مجموعه بر ساماندهی، جمع‌آوری و به‌روزرسانی اسناد مورد اشاره و همچنین فراهم ساختن نسخه‌های دیجیتالی آن متمرکز بوده است.
جودکی در عین حال به اسکن اسناد در کتابخانه تئاتر شهر اشاره می‌کند و می‌گوید: این اسناد در همه این سالها، در راستای همکاری با دانشجویان، پژوهشگران و چهره‌های دانشگاهی تئاتر کشور، تنها در همان محل کتابخانه تئاتر شهر اسکن یا عکاسی شده است. به‌نظر می‌رسد آنچه این روزها در شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی منتشر شده، برگرفته از همان عکس‌ها و اسکن‌های صورت‌گرفته باشد. گو اینکه حتی برخی از این تحقیقات و پژوهش‌ها در قالب کتاب و مقالات پژوهشی به چاپ هم رسیده‌اند، البته خروج تعداد محدودی از این اسناد هنگام جابه‌جایی‌های صورت‌گرفته برای بازسازی‌های انجام‌شده در دهه‌های گذشته دور از ذهن نیست.
این اظهارات جودکی در حالی است که جلیسه مدیر مؤسسه بیاض در گفت‌وگو با تسنیم می‌گوید که اگر مراجع ذی‌صلاحی بخواهند موضوع را پیگیری کنند، او آن‌ها را به فردی که اسناد را در اختیار دارد، راهنمایی خواهد کرد. وی همچنین تصاویری از این اسناد را نیز برای انتشار در اختیار خبرگزاری تسنیم قرار داد که به‌پیوست آمده است.
جلیسه در خصوص این موضوع به تسنیم می‌گوید: متأسفانه زمانی که درباره کتابخانه تربیت تبریز نیز مطلبی نوشتم و به شرح آنچه رخ داده بود، پرداختم، آن‌ها فرافکنی کردند، گفتند؛ “در دوره ما نبوده است.”، حتی مهرهای درج‌شده روی کتاب‌ها را نیز منکر شدند، دست‌آخر نیز مدعی شدند که این کتاب‌ها مهم نبوده و جزو کتاب‌های وجین‌شده است.
وی می‌افزاید: هر آرشیوی قواعدی دارد و باید از قواعد پیروی کند، ما در آرشیو‌ها چیزی به‌نام دورریز نداریم، اگر هم باید باید طبق صورت‌جلسه‌ای با بررسی کارشناسان و با امضای این کارشناسان به سازمان اسناد منتقل شود، تا در آنجا نگهداری شود، یا با حکم مسئولان بالادستی امحا شود، همه اسناد باید به سازمان اسناد برود و با بررسی دوباره حکم به امحا یا آرشیو داده شود.
جلیسه درباره اسنادی که در معرض فروش گذاشته شده‌اند، می‌گوید: یکی از دوستان، اسنادی را برای من ارسال کرد که توسط فردی به فروش گذاشته شده است، تحت عنوان اسناد تئاتر ایران مربوط به برخی نمایشنامه‌ها. کتابخانه تئاتر شهر از سال ۶۶ تأسیس شده و اسناد تئاتر و نمایشنامه‌های ایران با مشقت و دشواری گردآوری شده است، باید در حفظ و نگهداری آن‌ها بیشتر تلاش کنیم. مشابه این گونه اتفاقات در کتابخانه‌های دیگر نیز مشاهده می‌شود، اکنون سرنوشت کتابخانه مرکزی وزارت ارشاد نیز مشخص نیست، اسناد و کتابخانه‌های این کتابخانه اکنون کجاست؟
وی با اشاره به اهمیت اسناد قدیمی مجموعه تئاتر شهر و گفته جودکی مبنی بر اینکه اسناد سال ۸۷ به بعد در مخزن موجود است، می‌گوید: اسناد قدیمی موجود در این مخزن از اهمیت بیشتری نسبت به اسناد تازه برخوردار هستند، برای نمونه نمایشنامه‌ای که در دهه ۴۰ اجرا شده و روند اداری را طی کرده است، اسنادی دارد که تنها همین یک نمونه از آن‌ها موجود است،که فقط در این کتابخانه نگهداری می‌شده است.
جلیسه با اشاره به موضوع فروش کتاب‌های چاپی قدیمی متعلق به کتابخانه تربیت تبریز (قدیمی‌ترین کتابخانه عمومی ایران) که سال گذشته اتفاق افتاد گفت: سال گذشته صدمین سال تأسیس کتابخانه تربیت تبریز بود، در کشورهای دیگر برای چنین رخدادی برنامه برگزار می‌کنند، بزرگداشت می‌گیرند، مقاله و سخنرانی منتشر می‌کنند، اما ما چه می‌کنیم؟ ما داشته‌هایمان را به‌بهانه‌های مختلف فراموش می‌کنیم، این‌ها سابقه تاریخی ماست.
وی ادامه می‌دهد: در همین مجموعه تئاتر شهر، بزرگانی در دهه ۶۰ این همت را داشتند که این اسناد را گردآوری کنند، چرا که این سابقه تاریخی و فرهنگی تئاتر این کشور است که باید حفظ می‌شد، اگر وزارت ارشاد توانایی و امکانات نگهداری این اسناد را ندارد، باید به سازمان اسناد که وظیفه‌اش است، بسپارد.
کتابخانه و مرکز اسناد هنرهای نمایشی در سال ۱۳۶۶ به‌همت منصور خلج افتتاح شد، خلج پیشنهاد راه‌اندازی یک کتابخانه تخصصی تئاتر و مرکز اسناد را به مدیر مرکز هنرهای نمایشی آن زمان داد و امور مربوط به گردآوری اسناد را عهده‌دار شد.
وی در گفت‌وگویی که در دهه ۹۰ با رسانه‌ها داشته است، به چگونگی انتخاب تئاتر شهر برای ایجاد این کتابخانه اشاره می‌کند و می‌گوید: پس از بررسی گزینه‌های تالار رودکی و تالار آبگینه، مجموعه تئاتر شهر انتخاب شد، به این نتیجه رسیدیم که بهترین جا، طبقه بالای تئاتر شهر است که یک سالن بزرگ و در واقع محل تمرین «آربی آوانسیان» بود، به این ترتیب آماده‌سازی‌های اولیه انجام شد و آنجا به کتابخانه تبدیل شد که کتاب‌هایی را هم به‌مرور برای کتابخانه جمع‌آوری کردیم.
وی ادامه می‌دهد: در آن مدت فقط نمایشنامه‌های اجراشده برای نگهداری و آرشیو در این محل جمع‌آوری می‌شدند، اما کم‌کم جشنواره‌های مختلف راه‌اندازی شدند و متن‌هایی که به دبیرخانه‌ها می‌رسید، هم به کتابخانه داده می‌شد چون نمی‌دانستند باید آن‌ها را چه کنند، به این ترتیب حجم این نمایشنامه‌ها خیلی زیاد شد.
اما حاشیه‌ها برای مرکز اسناد تئاتر ایران، درست همزمان با اولین دوره بازسازی تئاتر شهر در سال ۸۶ رقم می‌خورد، به‌دلیل تعمیرات و کمبود فضا برخی متون آسیب دیدیند، پوسترها و تصاویری دور ریخته شدند و حتی این ادعا مطرح شد که عروسک‌های اهدایی یک نمایش قدیمی با بازی محمدعلی کشاورز هم دور ریخته شد.
موضوعی که رضا تولمی مدیر این کتابخانه، در سال ۹۵ در گفت‌وگویی با رسانه‌ها آن را مطرح و از وضعیت نامناسب نگهداری اسناد تئاتر ایران در این مجموعه گلایه می‌کند، تولمی می‌گوید: «در دوره اول بازسازی تئاتر شهر برای مرکز اسناد و کتابخانه اتفاق ناخوشایندی رخ داد، چون به‌دلیل عدم مدیریت و برنامه‌ریزی، بخشی از اسناد را در فضایی نامطلوب نگه داشتند و در حین تعمیرات بخشی از اسناد و دست‌نوشته‌های برخی نویسندگان و کارگردان‌ها دچار نقص و مشکل شد و از آنجا که همه چیز غیراصولی انبار می‌شد، متأسفانه آمار دقیقی از اطلاعات و منابعی که اینجا موجود بوده است، در دست نیست که بدانیم چند پرونده تئاتری اینجا وجود داشته و چه‌تعداد از بین رفته است.»
وی ادامه می‌دهد: اینجا در تمام سال‌های کاری خود اسم کتابخانه و مرکز اسناد داشته ولی به‌نظر می‌رسد در دوره‌های مختلف بیشتر یک انبار بوده است.
پس از آن، مسئولان، و مدیران دوره‌های مختلف مجموعه تئاتر شهر بر ضرورت بازسازی و بهسازی کتابخانه و مرکز اسناد تأکید کردند، مجموعه تئاتر شهر دوبار دیگر در سال‌های ۹۳ و ۹۸ مورد بازسازی قرار گرفت و از سال ۱۴۰۱ نیز موضوع ایجاد طرح حریم برای مجموعه تئاتر شهر در دستور کار قرار گرفته است، در همان زمان بحث انتقال کتابخانه مطرح شد که اجرایی نشد.
حالا نیز جودکی خبر از بهسازی و ساماندهی کتابخانه و مرکز اسناد داده است، موضوعی که اهالی فرهنگ امیدوارند این بار سرنوشتی خوش را برای مخزن اسناد این مجموعه رقم بزند، از سوی دیگر این انتظار وجود دارد که حالا که مدیران تئاتر شهر، پس از رسانه‌ای شدن فروش تعدادی از اسناد تئاتر ایران، این موضوع را با بررسی مخزن اسناد پیگیری کرده‌اند، به‌راحتی از کنار موضوع عبور نکنند و موضوع فروش اسنادی که تصویر آن‌ها توسط جلیسه در اختیار خبرگزاری تسنیم قرار داده شده است، نشان می‌دهد که نسخه‌های اصلی اسناد را و نه مربوط به اسکنی است که در مجموعه برای استفاده دانشجویان گرفته شده است، در معرض فروش گذاشته شده است، با دقت بیشتری پیگیری کنند، و زمینه‌ای برای بازگشت اسناد موجود به مجموعه فراهم کنند.
انتهای پیام/+
منبع:خبرگزاری تسنیم
