۰۷:۴۵ – ۲۸ بهمن ۱۴۰۳

حجت‌الاسلام و المسلمین علیرضا پناهیان، استاد حوزه و دانشگاه در سلسله جلسات درس‌های مهدویت درباره لزوم وجود حکمت در کنار علم گفت: آنقدر خداوند متعال در قرآن کریم برای حکمت شان قائل شدند که فرمودند: اگر به کسی حکمت داده شد، یعنی خیر کثیر به او دادند و کسی مثل حضرت لقمان که به او حکمت داده شد، در قرآن شاهد بیشترین نصیحت از او هستیم. اینکه ما فقط قرآن کریم را بدانیم و از روایات هم خبر داشته باشیم، اما حکمت نداشته باشیم، دچار اشکال می‌شویم. یکی از اشکالاتش این است که در مقام مصداق متوجه نمی‌شویم کارایی سخن خدا یا کارایی روایات کجاست؟ مثل یک طبیب که بسیاری از آگاهی‌ها را دارد، ولی امکان تشخیص تطبیق را ندارد.

حجت‌السلام پناهیان با بیان اینکه یکی از کار‌های حکمت این است که آدم را در تشخیص مصداق قوی می‌کند، افزود: ما اجمالاً می‌دانیم باید انفاق کرد، صدقه داد، باید مالی را بذل و بخشش کرد. ما می‌دانیم آدم نباید تمام اموالش را بذل و بخشش کند. همه جا هم نباید صدقه بدهد و بذل و بخشش کند. در قرآن کریم آمده: پیغمبر (ص) دستت را آنقدر هم باز نکن! حال ما کجا باید امساک یا انفاق کنیم؟ به چه کسی باید صدقه بدهیم؟ به چه کسی نباید صدقه بدهیم؟ این تشخیص حکمت می‌خواهد.

این استاد حوزه افزود: درباره حکمت هم فرمودند اگر کسی دل مخلصی داشته باشد، حکمت از قلب به زبانش جاری می‌شود. گاهی اوقات حکمت تشخیص حق از باطل بدون بسیاری از مقدمات است. اگر کسی علم حتی علم دینی داشته باشد، اما حکمت نداشته باشد، در تشخیص مصداق گیر می‌افتد. اگر این حکمت نباشد، چه بسا داشتن اطلاعات دینی به ضد دین تبدیل شود. خوارج نمی‌خواستند بی‌دینی کنند. آنها با اطلاعات دینی‌شان به این نتیجه رسیدند که علی بن ابی طالب (ع) را باید به قتل برسانند. اگر آنها کمی عقل و حکمت داشتند، نه‌تنها به این نتیجه نمی‌رسیدند، بلکه حضرت را هم یاری می‌کردند. اساساً شیعیان و مومنان باید به این سطح از حکمت برسند، که قدرت تشخیص داشته باشند. پس حکمت در کنار علم لازم است. یکی از مواردش تشخیص مصداق است.